Mening: De lage aardbaan wordt te druk en dat is een probleem voor ons allemaal

Al jaren hoor ik over duizenden satellieten die rond de aarde draaien, net als die onophoudelijke wolken muggen die reizigers op tropische vakanties of in parken tijdens de zomer lastigvallen. Maar de aarde is niet op vakantie – zij heeft hier elke dag mee te maken. En de situatie is ingewikkelder dan ik dacht.

Vorige week riep de Verenigde Naties bedrijven en overheden op om samen te werken en de satellieten te beheren. Er zijn meer dan 14.000 satellieten – meer dan 6.700 zijn van Elon Musk’s Starlink – en meer dan 120 miljoen stukken ruimteafval in een baan om de aarde en dat aantal zal naar verwachting alleen maar toenemen. Ook vorige week kondigden meerdere Europese ruimtevaartbedrijven – Airbus, Thales en Leonardo – een nieuw partnerschap aan om te concurreren met Starlink met meer satellieten en vergelijkbare diensten.

Hoewel de technologische innovatie opwindend is en steeds noodzakelijker wordt – satellieten helpen ons wereldwijd te communiceren, ons te oriënteren met onze GPS, het weer te voorspellen en ons te vermaken met internetverbinding op afgelegen locaties en tv-programma’s – wordt de lage aardbaan (LEO) te druk.

En er is een ernstig nadeel aan deze situatie, er is een toenemend risico op botsingen en de gevolgen zijn zeer verontrustend.

De Huidige Situatie

We zijn waarschijnlijk meer afhankelijk van satellieten dan we denken. Als iemand die sterk op Google Maps vertrouwt om door elke stad te lopen, of Waze gebruikt om alleen ergens naartoe te rijden, onderschrijf ik deze stelling nu.

De impact van satellieten op de moderne samenleving is enorm en overheden en bedrijven leunen er steeds meer op. Italië heeft onlangs een partnerschap met Starlink aangekondigd om internetdiensten te leveren in afgelegen locaties, en Apple is van plan om volgend jaar satellietverbinding naar de Apple Watch te brengen om gebruikers berichten te laten sturen zonder internet- of mobiele verbinding. Er is elke week nieuws over nieuwe satellietlanceringen, diensten, of onderzoeksontwikkelingen met deze technologie.

Satellieten Kunnen Neerstorten

Het is moeilijk om satellieten te zien vanaf de grond, vooral vanuit grote steden met zware lichtvervuiling, maar ze zijn er wel. Ik herinner me dat ik op een nacht tientallen satellieten zag in het noorden van Chili, in Valle del Elqui – een wereldberoemde bestemming voor sterrenkijken -, maar je hoeft niet naar bestemmingen met heldere luchten te reizen om dit fenomeen te begrijpen, het is eigenlijk beter om het online te zien omdat je een beter perspectief en begrip van het probleem kunt krijgen.

Ik ontdekte onlangs LeoLabs’ interactieve kaart die objecten in de baan om de aarde in real-time weergeeft en het is veel angstaanjagender dan mijn leuke buitenervaring. Met up-to-date gegevens stelt LeoLab – een bedrijf dat gespecialiseerd is in het volgen van objecten in de baan om de aarde – bezoekers in staat om de kaart te gebruiken om in en uit te zoomen, te filteren, en objecten te sorteren voor educatieve en onderzoeksdoeleinden.

Na het zien van die kaart kan de grote vraag gemakkelijk in ons opkomen: Hoe kunnen ze allemaal in een baan blijven zonder te botsen? Dankzij traagheid en zwaartekracht – en waarschijnlijk ook geluk op dit moment. Satellieten worden strategisch geplaatst, met een precieze snelheid, zodat ze in hun baan kunnen blijven en worden gemonitord en bewaakt door meerdere organisaties, maar ook deze organisaties maken zich zorgen.

De angst is gerechtvaardigd. Experts hebben de afgelopen jaren crashes en gevaarlijke situaties geregistreerd, en er zijn vele uitdagingen geweest onderweg. Ruimtepuin – geproduceerd door menselijke en natuurlijke activiteiten – en “dode” satellieten – velen stoppen met functioneren in slechts een paar jaar – zijn moeilijk te voorspellen en te beheersen.

Wetenschapsjournaliste Marina Koren schreef een briljant artikel voor The Atlantic gepubliceerd in juni, waarin zij uitlegt dat dit jaar twee belangrijke satellieten – een uit Rusland en een andere uit de VS – bijna zijn gecrasht. Ze interviewde wetenschappers en enkele experts gaven toe erg bang te zijn geweest. Ze waren het erover eens dat de gevolgen van een dergelijke gebeurtenis “rampzalig” zouden kunnen zijn, en het risico is acuut.

Als er meer satellieten botsen, kunnen er veel dingen gebeuren. Van het verliezen van onze functionele smartphones tot het niet kunnen betalen met een kaart tot het annuleren van honderden vluchten – herinner je je de storing in Microsoft Cloud van dit jaar die chaos veroorzaakte op luchthavens wereldwijd? Nou, zoiets dus. In het ergste geval scenario, kunnen we te maken krijgen met het Kessler-syndroom, een hypothetisch fenomeen waarbij satellieten en puin continu botsen tot de baan rond de aarde onbruikbaar wordt voor satelliettechnologie.

Kunnen We Dit Niet Gewoon Oplossen?

Nou, het is niet zo eenvoudig. Het ontwerpen van een systeem waar alle naties en bedrijven het over eens kunnen zijn en op kunnen vertrouwen is een enorme uitdaging. Verschillende landen hebben hun eigen regels en wetten over de ruimte, en informatie over satellietposities wordt niet altijd openlijk gedeeld.

Volgens recente gegevens van WorldAtlas, heeft de VS een record van 247 militaire satellieten in een baan om de aarde, gevolgd door China met 157 en Rusland met 110. Deze apparaten beschikken over krachtige technologie zoals sensoren en camera’s met hoge resolutie die helpen bij communicatie, nauwkeurige locatiebepaling en surveillance-informatie. Zie jij deze drie landen echte gegevens over hun militaire satellieten delen? Ik ook niet!

Bedrijven kunnen ook aarzelen om details over hun ruimtevaartuigen te geven, omdat ze dit als gevoelige bedrijfs- of beveiligingsinformatie beschouwen. Het eens worden over een wereldwijde set van normen betekent alle spelers aan dezelfde tafel brengen – een bijna utopisch idee gezien de complexe politieke omgeving van vandaag.

Tekenen Van Hoop

Maar er is hoop. Meerdere organisaties werken aan oplossingen voor het drukke verkeer in de Lage Aardebaan (LEO) en aan manieren om ruimtepuin te verminderen. Het radarnetwerk van LeoLab helpt bij het in real-time volgen van satellieten en waarschuwt organisaties. Ze zijn samen aan het werken met de Amerikaanse overheid om hun systeem te verbeteren en te ontwikkelen.

De Europese Unie heeft een Space Traffic Management programma opgezet om ruimtepuin te verminderen met internationale afspraken, onderzoeksoperaties, duurzame regels en veiligheidsmaatregelen om het ruimteverkeer te verbeteren. Het Europese Ruimtevaartagentschap (ESA) heeft zich ertoe verbonden om tegen 2030 een ‘Zero Debris aanpak’ te hanteren, waardoor bedrijven en overheden zorg moeten dragen voor hun afval.

“We streven naar regels die vergelijkbaar zijn met die van elk nationaal park op aarde – wat je meeneemt, moet je ook weer meenemen als je vertrekt,” zo stelt de website van de ESA.

Andere bedrijven zoals de Zwitserse startup ClearSpace en de Japanse Astroscale ontwikkelen ‘ruimte-opruim’ missies om puin en dode satellieten te verwijderen. Maar deze methoden zijn duur, vereisen brandstof en meer ruimtereizen. Een schoonmaakservice als ruimtebedrijf bevindt zich nog in een zeer vroeg stadium.

Om evenwicht en een duurzaam systeem voor baanverkeer rond onze planeet te bereiken, is een combinatie van strategieën, internationale allianties en misschien een vleugje geluk vereist. Huidige initiatieven hebben een groot potentieel, en hoewel we nog ver van het bereiken ervan verwijderd zijn, lijkt het erop dat met volharding, inspanning, bewustzijn en vastberadenheid, een oplossing binnen handbereik is.